Zo bescherm je jezelf tegen teken tijdens je wandeling

De ziekte van Lyme, of Lyme Borreliose, wordt doorgegeven via tekenbeten. De ziekte werd voor het eerst ontdekt in de VS in het stadje Old Lyme, vandaar de naam.

De ziekte komt voor in 80 landen. In Frankrijk wordt de ziekte vaak overgedragen door bloedzuigende teken: ixodes ricinus, die leven in bosrijke en vochtige gebieden. Het is een infectie die wordt veroorzaakt door deborrelia-bacterie. Ze kan worden doorgegeven in elk stadium van het leven van de teek: van larve, over nimf, tot volwassen vrouwelijke teek. Het goede nieuws is dat de ziekte niet besmettelijk is en geen bijwerkingen heeft als ze relatief vroeg wordt behandeld.

Aangezien deze ziekte door een bacterie wordt veroorzaakt,kan het nemen van antibiotica op voorschrift van een arts de verspreiding ervan tegengaan en de ziekte genezen. Er zijn ook momenteel klinische testen aan de gang met een kandidaat vaccin.

Wanneer de ziekte van Lyme niet wordt behandeld, kan dit een paar weken of maanden na de beet leiden tot huid-, bot-, neurologische en, zeldzamer, hartproblemen. Ernstige gevallen zijn zeer zeldzaam.

Denk eraan om jezelf te beschermen en te controleren op tekenbeten, ga bij twijfel naar een dokter.

Een andere infectie van het zenuwstelsel die mogelijk wordt veroorzaakt door de beet van een geïnfecteerde teek, tekenencefalitis (ook wel "TBE" genoemd), is veel minder bekend dan de ziekte van Lyme. Tekenencefalitis wordt veroorzaakt door een virus dat behoort tot de familie van de Gele Koorts.  Het rapport van het ECDC (European Center for Disease Prevention and Control) geeft aan deze ziekte in opmars ist en jaar na jaar toeneemt – in 2014 waren er ongeveer 2.000 gevallen in Europa, in 2018 waren dat er meer dan 3.000.

Vaccinatie is de meest effectieve  preventie die TBE kan helpen voorkomen. Dit wordt door de Hoge Gezondheidsraad aanbevolen voor personen die tijdens het actieve tekenseizoen in risicogebieden activiteiten in de openlucht doen8. Vaccinatie tegen TBE geeft een globale werkzaamheid van 96 tot 99% bij regelmatig gevaccineerde mensen. Het loont dus de moeite om de website van het Instituut voor Tropische Geneeskunde (www.wanda.be) te raadplegen of erover te praten met je arts als je van plan bent om naar een gebied te reizen dat als risicogebied is geïdentificeerd.

Op de website van vind je gedetailleerde informatie. Handig is de TBE risk checker die je in 3 stappen een overzicht geeft van de risico’s en wat je kan doen ter preventie.

Hoewel preventie de beste manier blijft om je te beschermen tegen teken, kun je met de tips van Floraine, verderop in dit artikel, leren hoe je moet reageren als je dan toch wordt gebeten.Als je een teek ontdekt tijdens of na het wandelen, moet je ze snel en correct verwijderen! De bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt, wordt pas 24 tot 48 uur na te zijn gebeten doorgegeven. Let echter op want het risico vergroot als de teek stress ondervindt. Vermijd ze dus te traumatiseren met desinfecterende sprays of agressieve producten. Knijp een teek niet plat want anders kan ze spugen!

Er zijn twee methodes om een teek correct te verwijderen

- Gebruik tekenpincetten die worden verkocht in de apotheek of de speciaalzaak. Dit is een zeer herkenbaar tool in de vorm van de voet van een hinde. Neem de teek zo dicht mogelijk bij de huid vast en draai het pincet om de teek los te trekken.

- Als je geen tekenpincet hebt, kun je ook een pincet voor wenkbrauwen gebruiken. Neem de teek bij de kop, zo dicht mogelijk bij de huid, om te vermijden dat je in haar lichaam knijpt en dat ze gaat spugen. Nu mag je niet draaien. Trek de teek recht uit de huid.

- Desinfecteer altijd nadat je de volledige teek hebt verwijderd.

Indien 3 tot 30 dagen na de beet een rode, ringvormige uitslag verschijnt, moet je een arts raadplegen.~Je arts zal je dan indien nodig een anticioticakuur voorschrijven. De antibiotica mogen niet systematisch worden voorgeschreven: je huisarts moet de beet goed evalueren om de correcte behandeling te bepalen. 

Draag geschikte kledij
Teken verbergen zich in het bos, op de grond, op lage takken en in het gras (soms ook in tuinen). Wandelaars moet daarom in de eerste plaats hun benen beschermen.

Draag:
- Een lange broek in plaats van een korte. Er bestaan afritsbroeken die je kunt verstellen tot short wanneer je niet in een bos wandelt of op plaatsen waar geen hoog gras groeit. Je kunt er dan weer een lange broek van maken wanneer je door risicovol gebied wandelt.
- Een shirt met lange mouwen in plaats van een T-shirt.
- Een hoed. De fijne huid van langharig leer heeft namelijk, net als de voorkant van knieën of de binnenkant van ellebogen, fijne huid waar teken dol op zijn.

Tip: 
Als je lichte kleren draagt kunt je de teken duidelijker zien en ze dus ook makkelijker verwijderen na het wandelen of wanneer je stopt voor een pauze. Als je stopt voor een pauze in het bos of op een open plek, aarzel dan niet om jezelf te beschermen door een deken op de grond te leggen.

Tip: 
Het is een goed idee om je sokken over de onderkant van je broekspijpen te trekken. Zo voorkom je dat parasieten naar binnen kunnen. Oké, het ziet er niet fantastisch uit maar het is zeer effectief.  

Gebruik een afweermiddel
Om jezelf uitstekend te beschermen kun je ook een insecten- of tekenwerend middel aanbrengen op je huid en/of op je kleren. Let op, sommige producten zijn niet geschikt voor kinderen. Stop altijd een tekenpincet in je EHBO-set.

Na het wandelen, controleren
Ga na het wandelen goed na of je niet gebeten bent.~Controleer je volledige lichaam, van je hoofd tot je tenen, op teken. Als je bent gebeten door een teek, is de veiligste manier, zoals we hiervoor zagen, om ze te verwijderen met een tekenpincet en het gebied van de beet nadien te ontsmetten. Raadpleeg je arts bij twijfel.

1. Een tekenbeet is niet onmiddellijk merkbaar omdat hij geen pijn doet: het speeksel van de teek heeft een verdovend effect dankzij het bioactieve antistollingsmiddel, het lokale verdovingsmiddel en de ontstekingsremmende stoffen.

2. Het tekenseizoen wordt verlengd: de ideale bodemtemperatuur voor teken ligt tussen 6 en 25°C. De opwarming van de aarde verlengt dus hun actieve seizoen (momenteel van maart tot oktober).

3. Teken zijn goede vectoren voor virussen, eenmaal geïnfecteerd dragen teken het virus levenslang met zich mee.

4. Het TBE-virus circuleert in België al enkele jaren bij everzwijnen, herten en runderen.

5. Directe overdracht: het virus dat verantwoordelijk is voor tekenencefalitis komt direct na de tekenbeet ons lichaam binnen.