Maladies cardiovasculaires : « Le sport, le meilleur médicament »

Hart- en vaatziekten: 
«sport, het beste medicijn»

Hoe zorgt sporten ervoor dat patiënten herstellen van hart- en vaatziekten? En hoe kan het als preventiemiddel dienen?

We gingen op bezoek op de dienst cardiologie van de 'Clinique Saint-Luc de Bouge' in Namen. Daar hadden we de kans om te ontdekken hoe sport kan dienen om hart- en vaatziekten te bekampen, maar ook hoe het bijvoorbeeld hartaanvallen kan voorkomen.

Hart- en vaatziekten: « Sport, het beste medicijn »

Centrum voor cardiale revalidatie van de 'clinique saint-luc' (bouge)

« gunstig effect op de negen risicofactoren »

Het centrum voor cardiale revalidatie van de Clinique Saint-Luc de Bouge is een van de grootste van Wallonië. Dr. Christophe Laruelle, revalidatiearts (foto hiernaast), legt ons uit wat ze precies doen. "We stellen voor aan elke patiënt die een hartaanval heeft gehad om weer aan het bewegen te gaan. Ons team bestaat uit vele verschillende functies: twee psychologen, twee diëtisten, zes kinesisten, een sociale assistent en twee revalidatieartsen."
Wanneer ze opgenomen worden, volgen onze patiënten een eerste progressief revalidatieprogramma, opgevolgd door onze teams. Idealiter gedurende 6 maanden, met 2 sessies van een uur per week. "Ik zeg altijd dat sport het beste medicijn is", gaat Dr. Laruelle verder. "We weten namelijk dat lichaamsbeweging een positieve impact heeft op de remodellering van de linker hartkamer, de kwaliteit van de slagaders, de stabiliteit van het elektrische weefsel van het hart ... Lichaamsbeweging heeft ook een gunstig effect op de 9 risicofactoren die 90% van de hartaanvallen veroorzaken."

De 9 risicofactoren:

- Familiegeschiedenis (erfelijkheid)
- Stress
- Roken
- Te weinig beweging
- Abdominale obesitas
- Dieet (te weinig groenten en fruit)
- Diabetes
- Cholesterol
- Hypertensie (hoge bloeddruk)

Hart- en vaatziekten: « Sport, het beste medicijn »

Je hart weer "leren bewegen", ja, maar niet op elke manier

« we zijn regulatoren »

Na een hartaanval worden patiënten uitgenodigd in de 'trainingszaal'. "We gaan zeer progressief te werk", legt kiné Thibaut Titeca (foto), die de sessies superviseert, uit. "We moeten rekening houden met de medische achtergrond van elke patiënt." Elke patiënt heeft recht op 45 sessies. "Sessies van een uur waarbij we focussen op spiervesteviging en uithouding", vervolledigt Titeca. "Voor de versteviging maken we na 10 sessies de balans op van hun maximale belasting, en we werken verder op 70% hiervan. Voor de uithouding gaan we in de eerste maanden niet hoger dan 30 hartslagen boven de hartslag in rust van de patiënt. Daarna volgt een inspanningstest. In functie van hun medische achtergrond en fysieke conditie kennen we zo de ideale hartslag om mee aan de slag te gaan."

Patiënten waarbij het risico lager is - vaak jongere mensen - kunnen al sneller alleen weer beginnen sporten (wel pas na minimum 10 begeleide sessies). "Voor hen hebben we met al onze teams vooral een opvoedende rol", benadrukt Titeca. "En die rol bestaat erin om hen te laten inzien dat ze actie moeten ondernemen om de risicofactoren (zie hierboven) om niet te hervallen. We moeten ervoor zorgen dat patiënten meer of beter bewegen dan voordien, in functie van hun nieuwe cardiologische staat."

De kinesisten van het centrum zijn regulatoren. "We moeten sommige patiënten afremmen, en anderen dan weer stimuleren. De meeste van onze patiënten vragen zich op het einde van hun revalidatie af waarom ze zo lang gewacht hebben om te beginnen sporten. Ze halen er echt plezier uit. Maar we moeten realistisch blijven. Slechts 25 à 30% van de patiënten blijven sporten na hun revalidatie."

Hart- en vaatziekten: « Sport, het beste medicijn »

Welke sporten tijdens en na de revalidatie?

« het allerbelangrijkste is de manier waarop »

Belangrijk is dat je een sport kiest die je leuk vindt, vertelt Dr. Nada Lakiss ons. Alleen zo zal je het makkelijker kunnen volhouden op lange termijn. En zoals het vaat gaat, loop je best niet te hard van stapel in het begin.

"Alle sporten worden aanbevolen", vertelt Dr. Nada Lakiss, cardiologe en revalidatiearts in de Clinique Saint-Luc de Bouge. "Het is inderdaad belangrijk dat je je sport leuk vindt, maar de vier sporten die hun effecten al hebben aangetoond op het hart en het cardiovasculaire systeem zijn wandelen, lopen, fietsen en zemmen."

Elke medische case is natuurlijk anders. Sommigen zullen aan hoge intensiteit kunnen trainen, anderen minder. Het is vooral belangrijk om je limieten goed te leren kennen en op regelmatige basis opgevolgd te worden.
"Vanaf dat een patiënt aan sport doet, zitten we goed. Maar de manier waarop die patiënt dat gaat doen, is zo mogelijk nog belangrijker", gaat Dr. Laruelle verder. "A priori zetten we in op uithoudingssporten, zonder contact en zonder competitie. Maar als iemand graag tennist of tafeltennist, is dat natuurlijk ook geen probleem. De "Remco" uithangen in een groepje fietsers is slechter dan tennissen, omdat fietsen een uithoudingssport is. Nogmaals, wat telt is de manier waarop, in functie van de staat van je hart."

Sporten is van primordiaal belang tijdens de revalidatie. Maar nog beter is om reeds te sporten ter preventie van hart- en vaatziekten. "Studies tonen aan dat bij personen van 50-55 jaar het risico op hart- en vaatziekten met 30 à 45% daalt dankzij sport", legt Dr. Lakiss uit. Het is belangrijk om als kind al aan sport te doen, omdat je spieren zich dan ontwikkelen. Maar vanaf 50 jaar is het zo mogelijk nog belangrijker. Het aanbevolen minimum om hart- en vaatziekten te voorkomen, is 30 minuten fysieke activiteit per dag, en dat voor 3 tot 4 keer per week.

Vijf vragen voor cardioloog christophe laruelle

Hart- en vaatziekten: « Sport, het beste medicijn »

Kan elke sporter best een checkup laten doen van zijn hart?

"Bij sporters zonder symptomen, die minstens 6 tot 10 uur sporten per week, wordt een screening bij de huisarts wel aangeraden. En het is die huisarts die dan eventueel doorverwijst naar een cardioloog of longarts. Als je pijn op de borst voelt, hartkloppingen of ademhalingsmoeilijkheden hebt tijdens het sporten, moet je zeker naar een dokter gaan, ook als je maar een uurtje per week sport."

Kan je je hartslag naar beneden krijgen?

"Je hartslag is genetisch bepaald. Sommige mensen hebben een hoge hartslag, anderen een lage. Als je een hartslag in rust van 85 bpm hebt, gaan we je niet beloven dat als je twee keer per week sport, je op 65 bpm uitkomt. Er zal een licht dalende trend merkbaar zijn als je traint. Maar het belangrijkste, of je nu een lage of hoge hartslag hebt, is dat je door te sporten minder risico loopt op een hartritmestoornis."

Hart- en vaatziekten: « Sport, het beste medicijn »

Vanaf welke leeftijd wordt een screening aanbevolen?

"Vanaf je 3 risicofactoren van de 9 tegenkomt, doe je best een screening vanaf 45 jaar."

Ter herhaling, hier zijn de 9 factoren nog eens: - Familiegeschiedenis (erfelijkheid), stress, roken, te weinig beweging, abdominale obesitas, dieet (te weinig groenten en fruit), diabetes, cholesterol, hypertensie (hoge bloeddruk).

Voorkom je de kans op hart- en vaatziekten door goed te slapen?

"Dat is een goede vraag. We weten dat patiënten die slaapproblemen hebben zoals slaapapneu, een verhoogd risico hebben op hart- en vaatziekten. Want slaapapneu zorgt voor een hogere bloeddruk, atriumfibrillatie, hartdecompensatie, vaatziekten ... Slaapkwaliteit is heel belangrijk. Historisch gezien waren het eerder neurologen en longartsen die zich met dit onderwerp bezighielden."

Hart- en vaatziekten: « Sport, het beste medicijn »

Maken mannen en vrouwen evenveel kans op hart- en vaatziekten?

"Dat is een groot debat. Vroeger dacht men dat hartaanvallen alleen voorkwamen bij mannen van in de 50, die rookten en een dikke buik hadden. Maar vrouwen sterven evenveel, zo niet meer aan cerebrovasculaire aandoeningen. Vrouwen hebben om verschillende redenen een moeilijkere hartgeschiedenis dan mannen. Ten eerste hebben ze vaak meer risicofactoren. Hun symptomen zijn subtieler en atypischer, zodat ze vaak later worden behandeld. Operaties zijn ook moeilijker voor vrouwen, omdat hun slagaders dunner zijn. En hun hartrevalidatie is ingewikkelder. Ze moeten voor hun kinderen en echtgenoten zorgen, en hebben dus eigenlijk twee banen. Als gevolg daarvan wonen zij de revalidatiesessies vaak niet bij. Daarom staan we erop. Als we evenveel vrouwen als mannen in revalidatie hebben, zijn we altijd blij. Maar vaak halen we maar 1 op 3 of 1 op 4."